1. Nguồn gốc của lễ hội búp bê Hina matsuri

Lễ hội búp bê Hina matsuri được cho là bắt nguồn từ phong tục cổ xưa mang tên nagashi-bina. Theo đó, để có thể gặp nhiều may mắn người ta sẽ viết những thứ đen đủi lên lưng của búp bê giấy, xong để chúng trôi theo dòng nước. Đặc biệt thời gian diễn ra vào đầu tháng 3, đây là thời điểm giao mùa, người Nhật tin rằng nếu làm như vậy, bệnh tật và vận đen sẽ bị xua tan còn vận may sẽ đến trong năm mới.

Phong tục bày búp bê trong lễ Hinamatsuri chính thức ra đời vào thời kỳ Edo (1603-1868) và duy trì đến ngày nay. Ngày nay, Hina Matsuri trở thành dịp cho các gia đình Nhật họp mặt và tận hưởng không khí mùa xuân mới sắp về. Hina Matsuri là ngày cầu phúc, may mắn và sức khoẻ đến với các bé gái trong gia đình, là dịp để các bé gái xứ sở Phù Tang có thể tận hưởng những bữa tiệc dành riêng cho mình.
 

Bạn có mong muốn tìm hiểu thêm về văn hóa Nhật Bản TẠI ĐÂY

2. Búp bê Hina Matsuri là gì?

Trong tiếng Nhật,“Hina” có nghĩa là “búp bê nhỏ”. Những búp bê trong dịp lễ này rất xinh đẹp,  Hina Matsuri là biểu tượng cho vua và hoàng hậu cùng những cận thần. Búp bê Hina được các cô gái Nhật Bản mang về nhà chồng khi lập gia đình coi như một vật phù hộ may mắn.

Búp bê Hina được cho là vật rất linh thiêng, được người Nhật truyền từ đời này sang đời khác qua nhiều thế hệ và được trưng bày trong căn phòng đẹp nhất của gia đình vào các dịp lễ hội Hina sau đó cất giữ cẩn thận trong hộp cho đến kỳ lễ hội của năm sau.

Tại những gia đình khá giả, người lớn sẽ mua cho bé gái mới sinh của họ một bộ búp bê để chuẩn bị cho ngày Hina Matsuri.
 

3. Phân loại búp bê Hina Matsuri
Dựa theo cách chế tạo búp bê

- Kimekomi (木目込み): là loại búp bê mà y phục được làm bằng cách khắc/dán vải trực tiếp vào hình nhân.
 

- Ishochaku (衣裳着) có y phục được làm riêng, sau đó mới mặc vào cho hình nhân.
 

Dựa theo số lượng búp bê: bộ 2 búp bê, 3 búp bê, bộ 5 búp bê và bộ từ 7-15 búp bê. Bộ 15 búp bê là đầy đủ 

4. Người Nhật sắp xếp búp bê hina thế nào?

Theo truyền thống búp bê hina sẽ được trang trí trên một kệ 7 tầng được phủ thảm đỏ, các tầng sẽ được sắp xếp như sau:

- Tầng trên cùng: Vua và Hoàng Hậu (được gọi là Dairibina).

Trong đó Vua được đặt bên trái và Hoàng hậu được đặt bên phải, đằng sau sẽ có bức bình phong gọi là Byobu (屏風). Hai bên sẽ là 2 cây đèn đứng thường có hoa văn hoa anh đào gọi là Bonbori (雪洞). Trước mặt Vua & Hoàng hậu là hai bình hoa được cắm hoa anh đào gọi là Sanpokazari và hai bệ đựng Omochi gọi là Hishidai.
 

- Tầng 2 gồm 3 búp bê, là 3 cung nữ hầu rượu sake (Sannin-kanjo, 三人官女). Trong đó, người ở giữa ngồi, còn 2 người ở hai bên thì đứng. 

- Tầng thứ 3 gồm 5 búp bê (Gonin-bayashi) trong 5 người ngày thì 3 người chơi trống, 1 người thổi sáo và người cầm quạt là ca sĩ.

- Tầng thứ 4 là 2 búp bê Đại thần (Zuijin)

- Tầng thứ 5 gồm 3 búp bê (Sannin-jichou) là hộ vệ cho Vua và Hoàng hậu khi đi ra ngoà

- Tầng thứ 6 & tầng dưới cùng dùng để trang trí nhiều vật dụng khác nhau.

5. Các hoạt động trong lễ hội Hina

Trong những ngày này, các bé gái là nhân vật trung tâm, họ có thể mời bạn bè đến nhà cùng thưởng thức những món ăn và bánh kẹo được dâng cho các búp bê như hina-arare (bánh gạo bọc đường đầy màu sắc), hishi mochi và chirashi-zushi... Đây cũng là dịp để cả gia đình được tụ họp bên nhau
 

Ngoài ra, Hina matsuri còn có 1 bài hát tên là Ureshii Hinamatsuri - Lễ hội Hina hạnh phúc 

- Akari o tsukemashou bonbori ni
明かりをつけましょう ぼんぼりに
Hãy thắp sáng đèn lồng
- Ohana o agemashou momo no hana
お花をあげましょう 桃の花
Hãy dùng hoa đào để trang trí
- Go-nin bayashi no fue taiko
五人ばやしの 笛太鼓
Năm nhạc công cung đình đang chơi sáo và trống
- Kyo wa tanoshii Hinamatsuri
今日は楽しいひな祭り
Hôm nay là 1 ngày lễ hội Hina vui vẻ.
 

Nếu có cơ hội tới Nhật Bản, hãy đến một gia đình người Nhật để trải nghiệm lễ hôị thú vị này nhé!
Bạn muốn tìm hiểu thêm về các lễ hội của người Nhật, đọc ngay: Đừng bỏ qua 35 lễ hội Nhật Bản năm 2022